#5 kracht van slaap bij mens en hond
Ik heb in mijn begeleidingen altijd aandacht voor slaap. Het wordt door veel cliënten, jong en oud, ook vaak als een probleem aangegeven. Na een periode van in stretch te staan en nogmaals de kracht van slaap te hebben ervaren, wil ik hier graag over schrijven. Als systeemtherapeut heb ik ons systeem altijd ruimer gezien dan alleen onze relaties. Het voelde niet juist om mij enkel te richten op het "inter" en niet op het "intra". Ons innerlijk systeem, van het vernuftige brein tot het microbioom in onze darmen, ondersteund door onze spiermassa... Elk deeltje levert een unieke bijdrage. Dit geldt voor elk levend wezen, alleen lijkt het erop dat wij, mensen, soms vergeten hoe belangrijk dit alles is voor ons welzijn. Ondertussen krijgen ook biologische systemen een plaats in de systeemtherapie, en daar ben ik blij om. Het werken met dieren, voor mij honden, heeft mij nog meer bewust gemaakt van deze samenwerking en de impact op welzijn.
De kracht van slaap
Slaap, een essentieel onderdeel van ons dagelijks leven, wordt vaak onderschat in zijn invloed op onze geestelijke gezondheid. We zijn ons vaak bewust van het feit dat slaaptekort ons humeur kan beïnvloeden en ons minder alert kan maken, maar de diepgaande impact strekt zich veel verder uit dan alleen vermoeidheid. Het is cruciaal om te begrijpen hoe slaap onze hersenfunctie en ons emotionele welzijn beïnvloeden. Dit geldt zowel voor mensen als voor honden. Wanneer ik werk met mijn therapiehonden of therapiehonden opleid, zie ik meteen dat stress verhoogt en draagkracht vermindert wanneer deze honden niet voldoende kunnen rusten en slapen.
Een goed slaappatroon is niet alleen gunstig voor een frisse geest, maar het is ook essentieel voor het behoud van een gezond brein. Onderzoek toont aan dat te weinig slaap kan leiden tot verminderde hersenfunctie en een verslechtering van het geheugen, zowel bij mensen als bij honden. Daarom is voldoende slaap van onschatbare waarde voor het behoud van optimale cognitieve vaardigheden, ongeacht de soort. Wat het werken met therapiehonden betreft, is slaap ook een belangrijk onderdeel van het veilig werken met je hond. Ik zeg dikwijls: een therapiehond is een hond die topsport beoefent.
Een consistent slaapschema speelt dan ook een cruciale rol bij het handhaven van een gezonde geest. Het bioritme, het natuurlijke patroon van slapen en waken dat in ons allemaal inherent is, reguleert niet alleen onze slaap, maar ook een breed scala aan lichaamsprocessen. Net zoals bij mensen ervaren honden die in harmonie leven met hun bioritme gemakkelijker ontwaken in de ochtend, hebben ze snellere inslaaptijden en vertonen ze een verhoogd gevoel van vitaliteit en creativiteit gedurende de dag. Wij zouden ons dagelijks leven zoveel mogelijk moeten aanpassen naar ons bioritme, maar we hebben ook de verantwoordelijkheid om het bioritme van onze hond te ontdekken en er zoveel mogelijk rekening mee te houden, zodat het zijn mentale en fysieke gezondheid ondersteunt.
Helaas is het natuurlijke ritme van veel mensen maar ook (therapie-)honden verstoord, vaak als gevolg van moderne levensstijlfactoren zoals langdurige blootstelling aan blauw licht van schermen, late avondevenementen en onderbrekingen van de slaap door externe factoren zoals kinderen. Deze verstoringen kunnen leiden tot een disbalans in slaapgewoonten, wat op zijn beurt de geestelijke gezondheid kan beïnvloeden, zowel bij mensen als bij honden. Ook honden willen een slaapplek waar het rustig is; de ene hond heeft nabijheid nodig, de andere wil liever ongestoord alleen liggen. De ene hond heeft last van licht, de andere van geluid om tot een goede diepe slaap te komen. De ene hond moet na 30 minuten ondersteuning van een therapiesessie rusten, een andere kan 1,5 uur als medetherapeut aanwezig zijn. Het is belangrijk dat jij als verantwoordelijke over je hond hiermee rekening houdt in de planning van je werkdag.
Het begrijpen van de complexe relatie tussen slaap en geestelijke gezondheid is van onschatbare waarde voor het welzijn van zowel mensen als onze viervoetige vrienden. Het benadrukt het belang van een ruimdenkende benadering van gezondheid, waarbij zowel fysieke als mentale aspecten in overweging worden genomen. Door te streven naar een gezond slaappatroon en het aanpakken van eventuele geestelijke gezondheidsproblemen, kunnen zowel mensen als honden hun pad naar welzijn en veerkracht efficiënter bewandelen.
#4 Verbinden in Verschil
Het is bijna zover!
We zullen weldra ons nieuw vriendje Luchik, Loe’ke, verwelkomen. Na een reis van ongeveer 3000km zal hij bij ons zijn nestje vinden. Dat moet nogal een avontuur zijn!
Maar hoe ga ik verbinding aangaan met een hondje dat al veel heeft meegemaakt, vreemde mensen gaat ontmoeten, andere geuren opsnuift, de taal niet begrijpt en bij een andere hond zijn thuis gaat moeten zoeken. Hoe kunnen we met hem verbinden zonder Loe’ke te brusqueren? Dat houdt mij de laatste dagen bezig.
Nadenkend over hoe ik dit nu het beste ga kunnen aanpakken valt mijn oog op een boek van Watzlawick. Ik neem het intuïtief uit mijn boekenkast. De 5 axioma’s komen weer naar voor in mijn gedachten. Ik lees… en interpreteer .
Het is onmogelijk om niet te communiceren. En ik denk bij mezelf, tja, dat klopt, Loe en ik gaan altijd communiceren met elkaar. Hoe onhandig het in het begin tussen ons ook zal gaan ik moet niet angstig zijn dat we niet zullen communiceren. We gaan elkaar gaande weg leren lezen/kennen. Leren kijken naar wat we bedoelen.
We gaan elkaars gedrag goed observeren. Nieuwe situaties maken ons wat onzeker maar onze zintuigen ook scherper. We zullen telkens weer reageren op elkaars lichaamstaal en deze gedetailleerder en verfijnder leren (her-)kennen. Ik moet alleen bewust blijven dat mijn waarheid niet persé zijn waarheid is. Dat ik als mens steeds met enige onbeholpenheid zal communiceren met viervoeters.
Niet enkel wat er gezegd wordt maar ook de onderlinge verhoudingen en mijn relatie met hen zijn belangrijk. Ik wil een gelijkwaardige relatie met mijn honden en dus ook met Loe. Gezien onze verschillen zo groot zijn mik ik op een complementaire relatie, gebaseerd op verschil. Verschil mag er zijn. Het maakt mij samen met mijn honden zo’n sterk therapeutisch team. We wisselen informatie uit vanuit telkens een ander perspectief. In verscheidenheid samenwerken op vertrouwen.
Lichaamstaal is onze belangrijkste troef zijn om elkaar te begrijpen. Een hond voelt of je naast hem staat en ruimte geef of voor hem staat en hem blokt. Of je trekt aan de lijn of wacht en vraagt of hij met je mee verder wil… Of je vriendelijk hurkt of ondoordacht over hem heenstaat….
Ook de kinderen die bij me komen in therapie zullen meegenomen worden in dit verhaal van non-verbale verbindende communicatie. Hoe ze hun lichaamstaal kunnen inzetten om in contact te komen met dit nieuwe hondje, Loe. Dat onwennigheid er mag zijn. Dat het soms zoeken is om op elkaar af te stemmen wanneer verschillen zo groot zijn maar dat het verschil er mag zijn. Dat alles wat ze doen communicatie is. En hoe fijn het voelt als ze de juiste snaar kunnen raken in dit bijzonder proces van verbinden.
Uit dit alles geef ik mezelf het advies om het verschil te omarmen en vanuit dat verschil de nabijheid en verbinding te zoeken.
Tine
#3 improviserendspel en antropomorfisme
Bij spelgerichte therapie ondersteund door honden
Sociale ervaringen, behoeften en emoties projecteren op de hond is een match bij kinderen in therapie. Menselijke eigenschappen toeschrijven aan de hond (of niet menselijke wezen/voorwerpen) noemen we antropomorfisme.
Kinderen interpreteren het gedrag van de hond op een wijze dat het voor hen herkenbaar en begrijpbaar is. De interpretatie van de hondentaal en de interacties tussen elkaar worden zo gelinkt aan de leefwereld van het kind.
Als therapeut maak ik dankbaar gebruik van het antropomorfisme dat het kind inbrengt. Het geeft veel informatie over het kind en waar het in zijn/haar hoofdje mee bezig is. Kinderen geven verschillende betekenissen aan de aanwezigheid van de hond. De betekenissen zijn afhankelijk van omstandigheden, context en hulpvraag. Betekenissen die ik als therapeut binnenbreng in de sessie worden zorgvuldig gekozen. Ze moeten matchen met de gedachten, gevoelens en noden van het kind.
Vanuit deze betekenisgeving start het kind dikwijls een samenspel met de hond. Het worden interacties waar de hond verschillende rollen toegewezen krijgt maar ook eigenschappen die meestal verbonden zijn met de gezinscontext. Kinderen kunnen tijdens dit spel laten zien hoe ze omgaan met die context. Hoe ze situaties oplossen, wat ze verwachten, moeilijk vinden, op vastlopen,...
Het anticiperen van de hond op de acties van het kind in het samenspel maakt dat het kind in een levendig rollenspel komt waarin ze leren te observeren en communiceren met de hond. De hond is geen acteur en speelt geen rolletje. Dit is wat het zo boeiend maakt. De hond is aanwezig vanuit echtheid, blijft in het hier en nu, is eerlijk en zonder oordeel in dit spel. Daar waar het kind zich een rol toeëigend blijft de hond zijn gewone zelf. Het geeft een extra dimensie aan dit improviserendspel en is typisch voor het antropomorfisme. Het kind zit in de fantasie, verbeelding maar de hond niet. Het kind kan in dit spel verschillende vaardigheden oefenen, verschillende emoties tonen, behoeften en verlangens laten zien. De hond zal altijd vanuit echtheid reageren. Ze krijgen inzicht in hun eigen gedrag zonder dat alles in woorden moet omgezet worden. De ervaring van deze interacties zorgen voor een snellere internalisering en transitie naar de verschillende contexten waarin het kind leeft.
Dit improvisatiespel geeft je als therapeut meer inzicht in hoe het kind reageert op onverwachte situaties. Improvisatie geeft soms verrassende uitkomsten. De kinderen zelf ervaren de dynamiek tussen zichzelf en de hond. Ze kunnen het contact doorleven. Dit ervarend leren zorgt dikwijls voor een snelle transfer met de wereld buiten de therapiekamer. Ze leren ook creativer, flexibeler en positiever te communiceren in contact met anderen.
Als therapeut is het belangrijk je heel bewust te zijn van het antropomorfisme. We moeten in dit improvisatiespel veel oog blijven houden voor de hondentaal zodat we de noden van onze collega hond niet uit het oog verliezen. We moeten ten allen tijden ook kunnen anticiperen op de behoeften van onze hond. Dit geeft ons een grote verantwoordelijkheid. Wanneer we merken aan de taal van onze hond dat deze zich niet meer comfortabel voelt is het aan ons om in het spel zo te sturen dat we het kind niet bruuskeren maar samen de hond datgene geven waar die nood aan heeft.
#2 Kinderen en emoties een verbindende reis
Als ouder begrijp ik maar al te goed hoe belangrijk het is om de emotionele ontwikkeling van onze kinderen te koesteren. Van die eerste dagen in de kleuterklas tot de mijlpalen in de lagere schooljaren, elke stap in hun emotionele reis is een avontuur op zich.
Ik herinner me nog levendig de momenten waarop mijn kleintjes de basisemoties begonnen te herkennen - die glimlach van blijdschap, de traan van verdriet, de frons van boosheid. Het was als het ontdekken van een nieuwe wereld door hun ogen.
Maar wat me echt raakt, is wanneer ze beginnen te leren hoe ze met emoties van anderen moeten omgaan. Het is zo'n prachtig moment van inlevingsvermogen en begrip dat me echt trots maakt als ouder.
Toch zijn er altijd uitdagingen, vooral als sommige kinderen moeite hebben om sociale signalen op te pikken of om te gaan met hun eigen emoties. Dat is waar ik, als therapeut, honden inzet als onverwachte leraren.
Onze harige vrienden worden al snel een integraal onderdeel van deze emotionele ontdekkingsreis. Samen observeren we hoe ze reageren op onze stemmingen, hoe ze troost bieden als we verdrietig zijn en hoe ze ons uitdagen om onze emoties te begrijpen en te uiten.
Het is verbazingwekkend om te zien hoe deze interacties met onze trouwe viervoeters niet alleen onze kinderen, maar ook onszelf helpen groeien. Ze leren niet alleen over empathie en begrip, maar ook over liefde en geduld.
Dus ja, ik ben benieuwd naar jullie ervaringen. Heb je ook lagere schoolkinderen en ben je op zoek naar manieren om ze te ondersteunen in hun emotionele ontwikkeling? Kijk dan zeker in de store naar mijn cursus “kinderen helpen te verbinden.”
#KinderenEnEmoties #SamenLeren #HondenAlsFamilie
1# meerstemmigheid
It all begins with an idea.
Door de taal van de hond met de taal in de therapeutische relatie samen te brengen ontstaat er een krachtige meerstemmigheid. Een meerstemmigheid waarbij iedereen nieuwsgierig is en zich laat verrassen door de ander, waar nieuwe betekenissen ontstaan.
Honden blijven bij zichzelf. De hond gaat relatie aan met iedereen die aanwezig is en gaat in dialoog vanuit het hier en nu. Hij/zij nodigt ons met zijn directe reacties uit om de dialoog in de relatie te beluisteren, te herkaderen waar nodig. Wat maakt het verschil? Wat kunnen we doen om de dialoog tussen elkaar meer betekenis te geven of elkaar meer te betrekken.
Een meisje van 9 die al een relatie heeft opgebouwd met Arwyn mijn therapiehond was in een speelse dialoog met haar. Ze betoverde Arwyn met haar spreuken. Ze voelde een kracht in zichzelf opborrelen dat de wereld aankon. De dialoog van Arwyn in relatie met dat meisje in die specifieke conversatie was meegaan in het opvolgen van alle commando’s die ze kreeg. Het meisje voelde zich krachtiger worden want dit was de eerste keer dat Arwyn deed wat ze vroeg. Haar spreuken werden luider, haar houding werd groter. Het was niet zij en de hond maar het was een dialoog van woorden en emoties dat beiden in verbinding bracht in de relatie. Het meisje ontdekte een nieuwe betekenis van zichzelf: de krachtige tovenares. Ontwikkelingsgroei werd gestimuleerd, verbinding kwam tot stand, eigenwaarde groeide. Er was een dialoog waar beiden vanuit hun eigenheid elkaar vonden en hogerop tilden.